Reklama

Historia

Na Jasną Górę… 100 lat temu

Pielgrzymka robotników warszawskich na Jasną Górę, wrzesień 1925 r.

Narodowe Archiwum Cyfrowe

Pielgrzymka robotników warszawskich na Jasną Górę, wrzesień 1925 r.

Pielgrzymowanie nigdy nie było łatwe, jednak na progu niepodległości, po przebytych wojnach i zarazach, było szczególnie uciążliwe. Mimo tego na Jasnej Górze nigdy nie brakowało wiernych z całej Polski.

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Pierwsi pojawiali się Kurpie, którzy przybywali w Wielki Czwartek lub Wielki Piątek i spędzali na Jasnej Górze pierwszy dzień Wielkanocy. Potem stawiali się Ślązacy, a im bliżej było do Zielonych Świąt, tym pielgrzymk było więcej. Najwięcej ich było właśnie w tym dniu, a także po żniwach – w uroczystość Narodzenia Najświętszej Maryi Panny (8 września). Sezon pielgrzymkowy kończył się w okolicach Wszystkich Świętych pielgrzymką górali z Zakopanego.

Na piechotę drożej

Tradycyjnym sposobem pielgrzymowania na Jasną Górę, zwłaszcza dla mieszkańców wsi i miasteczek, pozostawała na początku lat 20. XX wieku wędrówka piesza. I tylko ten sposób uznawano wówczas powszechnie za prawdziwe pielgrzymowanie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Duchowni rzadko uczestniczyli w tych pielgrzymkach. Grupę najczęściej prowadził świecki przewodnik, nazywany „starszym bratem”, który cieszył się w swojej miejscowości zaufaniem. Pilnował porządku w trakcie pielgrzymki, ale był też odpowiedzialny za wybór trasy wędrówki, miejsc wypoczynku w ciągu dnia i noclegu, także w Częstochowie. To on rozpoczynał modlitwy i śpiew i uzgadniał z proboszczami mijanych parafii udział pielgrzymów w nabożeństwach.

Za pielgrzymką ciągnęły wozy konne, na których jechali na Jasną Górę chorzy i kobiety ciężarne. Wożone były też na nich rzeczy osobiste pielgrzymów. Ci, których nie było stać na opłacenie kosztów transportu, bagaż nosili na własnych plecach. Dużo kosztowały także żywność i noclegi. Mieszkańcy mijanych miejscowości, którzy po wojnie sami borykali się z biedą, nie oferowali ich za darmo. Prasa donosiła o „bajońskich sumach” płaconych przez pielgrzymów za szklankę mleka lub kawałek chleba. Piesza pielgrzymka stawała się w takich warunkach niemalże luksusem, na który nie każdy mógł sobie pozwolić. W dodatku uważano, że społeczeństwo po przebytych wojnach i zarazach jest zbyt słabe, by iść pieszo przez kilka dni czy nawet tygodni.

Reklama

A może koleją?

Podróż pociągiem do sanktuarium była tańsza i bardziej dostępna dla mieszkańców miast, którzy pracując w fabrykach lub biurach, nie zawsze mogli sobie pozwolić na wielodniową nieobecność. Nic dziwnego, że co najmniej połowa pielgrzymów wybierała właśnie taką formę pielgrzymki, choć ona także była kosztowna. Wprawdzie w sierpniu 1922 r. Ministerium Kolei Żelaznych zezwoliło na stosowanie 50-procentowej zniżki przy zbiorowych przejazdach pielgrzymów do Częstochowy i z powrotem, ale pod warunkiem, że przejazdy te będą się odbywały w wagonach towarowych, o ile, oczywiście, były dostępne.

Jeden z księży z diecezji kaliskiej skarżył się, że „wołowe wagony”, jakie im przyznano na przejazd do Częstochowy, nie miały nawet normalnych ławek, ale deski do siedzenia, które się przewracały przy każdym hamowaniu. Inni nie mieli nawet tego i musieli się zadowolić słomą albo sianem. Podróż takimi pociągami trwała zazwyczaj kilkakrotnie dłużej – np. pielgrzymi z parafii Dobrzec pod Kaliszem jechali do Częstochowy 17 godzin, a z powrotem 30, z długimi przystankami w szczerym polu pod Łodzią i Piotrkowem, bez możliwości kupienia jedzenia i picia.

Msza św. dla wybranych

Niezależnie od sposobu jej przybycia do Częstochowy każdą grupę witał pod Jasną Górą paulin, najczęściej pod figurami św. Prokopa lub św. Jana Nepomucena, po czym uroczyście wprowadzał ją do sanktuarium. Pielgrzymi spędzali tam kilka godzin. Najpierw spowiadali się w Sali Rycerskiej lub przy jednym z konfesjonałów ustawionych w lecie na wałach. Wielkim przeżyciem była dla nich Msza św. na Jasnej Górze, jednak tylko nieliczne grupy, mogły uczestniczyć w Eucharystii odprawianej przed Cudownym Obrazem Matki Bożej. Inni musieli się zadowolić jednym z wielu ołtarzy ustawionych w sanktuarium; dobrze, jeśli w ogóle znajdowały się one w Kaplicy Matki Bożej Częstochowskiej. Nie było wówczas nabożeństw koncelebrowanych i nie dla wszystkich duchownych wystarczało miejsca w sanktuaium. W czasie większych uroczystości ustawiano nawet ołtarze polowe na placu przed Jasną Górą. Msze św. były krótkie, kilkunastominutowe, bez kazania, a Komunię św. przyjmowano dopiero po ich zakończeniu w innych, przeznaczonych do tego miejscach.

Reklama

W 1922 r. nie bardzo było co zwiedzać w sanktuarium. Po latach zaniedbań paulini musieli naprawić rozlatujące się wały, dokonać renowacji bazyliki, zbudować osobne wejście do skarbca. Wszędzie stały rusztowania. Dla wygody pielgrzymów wznoszono specjalne pomieszczenie na spowiednicę za bramą Potockich, a w miejscu dawnego paulińskiego cmentarza – Wieczernik, jako miejsce służące do rozdawania Komunii św. Panował chaos, a prace budowlane się przeciągały ze względów finansowych – zaczynała się już hiperinflacja.

Nocleg na słomie

Pielgrzymi w Częstochowie nocowali w trudnych warunkach, najczęściej na strychach, w stodołach i szopach, na przylegających do klasztoru ulicach. Spali po kilkadziesiąt osób w jednym pomieszczeniu, na słomie, bez możliwości umycia się czy toalety. Ci, których nie było stać nawet na to, spali w ustawionych w każdym wolnym miejscu furmankach lub wręcz pod gołym niebem na placu jasnogórskim i w parkach. Wprawdzie paulini wybudowali jeszcze przed wojną specjalne baraki noclegowe, ale były one w stanie ruiny i wymagały remontu.

Za wszystko trzeba było słono płacić. Miejscowi handlarze potrafili sporo zarobić nawet na wodzie spod kiszonych ogórków i zwykłej wodzie ze studni. Na licznych straganach sprzedawano zresztą wszystko: od świętych obrazków, krzyży, różańców, medalików, po naszyjniki z korali i sztuczną biżuterię. Chętni mogli skorzystać ze strzelnic, spróbować złowić wędką butelkę wina, zrobić sobie fotografię na tle Jasnej Góry namalowanej na płachcie. Nie brakowało i wszelkiego rodzaju naciągaczy, złodziejów i żebraków, których donośne głosy, proszące o wspomożenie, górowały nad innymi. W nocy stragany i kramy zamieniały się w karciane kasyna i miejsca nieustających waśni, bójek, a także demoralizacji przyjezdnych. Anonimowy ksiądz utyskiwał: „W ostatnich czasach tak bardzo rozpowszechnione użycie alkoholu ujawniło podczas pielgrzymek to, o czem przed wojną nikt nawet nie pomyślał, mianowicie, że lud nasz z wielu stron i tutaj po noclegach, godzinami czas traci przy butelkach i kieliszkach”.

Pielgrzymka na Jasną Górę, mimo tych wszystkich trudności i zagrożeń, była marzeniem dla wielu Polaków. Tutaj, po niezliczonych wojennych tułaczkach i upokorzeniach, chcieli dziękować za ocalenie od śmierci. I tutaj chcieli ofiarować swój pielgrzymi wysiłek w intencji odradzającej się po latach niewoli ojczyzny.

Podziel się:

Oceń:

+1 0
2022-08-09 12:38

[ TEMATY ]

Wybrane dla Ciebie

Gorzów Wlkp.: wyruszyła 35. Piesza pielgrzymka na Jasną Górę

Monika Łukaszów

Pod hasłem: „Idźcie i głoście”, wyruszyła 31 lipca z Gorzowa Wielkopolskiego 35. piesza pielgrzymka na Jasną Górę. Pątników pobłogosławił ordynariusz diecezji zielonogórsko-gorzowskiej bp Tadeusz Lityński, podczas porannej Mszy św. w parafii pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.

Więcej ...

„Napełnił naczynie wodą i zaczął umywać uczniom nogi” (J 13, 5)

Niedziela warszawska 15/2004

Mistrz Księgi Domowej,

pl.wikipedia.org

Mistrz Księgi Domowej, "Chrystus myjący nogi apostołom", 1475

Więcej ...

USA: nowy program nauczania uniwersyteckiego – studiowanie dorobku św. Jana Pawła II

2024-03-28 16:55

Adam Bujak/Biały Kruk

Katolicki Uniwersytet Św. Tomasza w Houstonie w stanie Teksas rozpoczyna 30-godzinny cykl wykładów online, poświęcony życiu św. Jana Pawła II i jego nauczaniu o „godnosci osoby ludzkiej w nawiązaniu do innych ludzi i ostatecznie w odniesieniu do Boga”. Uwieńczeniem kursu będzie uzyskanie stopnia magisterskiego (Master of Arts). Celem nowego programu jest też poznawanie „ojczyzny świętego: kultury i historii Polski”. Na zakończenie przewidziano dwutygodniowy pobyt w naszym kraju, po którym przewodnikami mają być polscy naukowcy, badający dzedzictwo świętego papieża.

Więcej ...

Reklama

Najpopularniejsze

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Triduum Paschalne - trzy najważniejsze dni w roku

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Wiadomości

Przerażające dane: 1937 osób między 15. a 17. rokiem...

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Kościół

Postawiono zarzuty ks. Michałowi O.

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną...

Wiara

Tajemnica Wielkiego Czwartku wciąga nas w przepastną...

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Kościół

Bratanek Józefa Ulmy o wujku: miał głęboką wiarę,...

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Wiara

Jak przeżywać Wielki Tydzień?

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Kościół

Przewodniczący KEP: rozpoczynamy dziewięcioletnią...

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

Kościół

Abp Galbas: Mówienie, że diecezja sosnowiecka jest...

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...

Kościół

W internecie pojawiło się nieznane dotąd nagranie...